Met NVM-makelaars als intermediair, is handel in fosfaatrechten transparant

Met de invoering van het fosfaatrechtenstelsel op 1 januari 2018, kwam ook de handel erin daarin op gang. Vrijwel meteen was er ook rumoer en onrust op de markt, vanwege melkveehouders die in de knel raakten door bijzondere bedrijfsomstandigheden op de peildatum 2 juli 2015 en vleesveehouders die werden geconfronteerd met intrekking van eerder verleende fosfaatrechten. Met makelaars in een bemiddelende rol verloopt de handel zeer transparant en kunnen de fikse prijsschommelingen goed worden verklaard, verzekeren ze bij de NVM.

Aan het aantal melkkoeien dat Nederland op peildatum 2 juli 2015 telde, werden op 1 januari 2018 zo’n 85 miljoen kilo aan fosfaatrechten gekoppeld. Via een ingewikkelde rekenmethode kregen niet-grondgebonden melkveebedrijven daarbij 8,3 procent minder fosfaatrechten toebedeeld, een korting die voortvloeit uit het beleid om via de Regeling Verantwoorde Groei Melkveehouderij (VGM) de grondgebondenheid van de Nederlandse melkveehouderij te stimuleren.

“Bijna drie jaar nadat het melkquotum was afgeschaft, werd de waarde van een bedrijf voortaan niet meer alleen bepaald door de grond en de gebouwen,” volgens de vakgroep Agrarisch & Landelijk Vastgoed van de Nederlandse Vereniging van Makelaars en Taxateurs in onroerende goederen (NVM). “In één klap waren grond én fosfaatrechten de belangrijkste prijscomponenten.

Met NVM-makelaars als bemiddelaars, kwam de handel meteen op gang. Vraag en aanbod deden hun werk en bepaalden vanuit het niets een beginprijs: veehouders die begin januari stopten met hun bedrijf, kregen € 205 per netto kilo fosfaat.”

Afroming
Omdat de Nederlandse mestproductie omlaag moet, vindt bij iedere transactie een afroming van tien procent plaats. Uitgaande van een gemiddelde fosfaatproductie van 40 kilo per koe per jaar, heeft een veehouder met 100 koeien voor 4.000 kilo aan fosfaatrechten. Als hij stopt, heeft hij na afroming nog 3.600 kilo te verkopen aan boeren die hun veestapel willen uitbreiden. “Van meet af aan waren fosfaatrechten aan sterke prijsschommelingen onderhevig,” blikt de NVM terug. “Daar zijn zelfs Kamervragen over gesteld: verloopt de handel wel eerlijk?

Het antwoord op die vraag is een volmondig ”ja”. In het verlengde van het digitale aanmeldingssysteem dat de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) heeft opgetuigd hebben agrarische NVM-makelaars een Stichting Beheer Derdengelden opgericht, die ervoor zorgt dat de betalingen van alle transacties veilig verlopen. NVM-makelaars handelen niet zelf in fosfaatrechten, maar bemiddelen tussen verkoper en koper. Op internet worden via de site www.fosfaatstroom.nl dagprijzen en gemiddelde weekprijzen gepubliceerd, voor iedereen inzichtelijk.”

Prijsfluctuaties
De forse prijsfluctuaties, met € 176 en € 276 tot dusver als uitschieters, kan de NVM goed verklaren. ‘De markt was onrustig door onduidelijkheid over de knelgevallenregeling, voor veehouders die op peildatum 2 juli 2015 in bijzondere omstandigheden verkeerden en daardoor te weinig fosfaatrechten kregen toebedeeld. In april zorgde de aankondiging van FrieslandCampina om de melkaanvoer te reguleren voor een dip. Sindsdien is het prijsverloop aanhoudend positief, ondanks veel commotie over het besluit van de overheid om vleesveehouders hun eerder verleende fosfaatrechten weer in te trekken. De NVM is van mening dat dit juist kansen biedt voor vleesveehouders die willen doorgroeien, omdat ze niet worden beperkt in hun groeimogelijkheden.”

De NVM verwacht dat de prijs van een kilo fosfaat netto zich de komende tijd zal stabiliseren op een lager niveau. ‘Het fosfaatrechtenstelsel is opgetuigd om de fosfaatproductie te verlagen, tot ruim onder het fosfaatplafond. Daarom kregen ook grondgebonden bedrijven begin 2018 minder fosfaatrechten toebedeeld dan ze op grond van hun aantal koeien nodig hadden. Ze konden twee dingen doen: hun veestapel inkrimpen en de productie per koe verhogen óf fosfaatrechten bijkopen. Dat laatste is de afgelopen maanden gebeurd en de verwachting is dat de meeste bedrijven inmiddels over voldoende fosfaatrechten beschikken.’